Mitoloji nedir? Mitoloji, duyulan ya da söylenen söz anlamına gelmektedir. Kelime kökeni eski Yunanca dilinde ‘’mythos’’ yani ‘’geçmişte söylenen sözlerin tekrar edilmesi’’ anlamına gelmektedir. Mitolojiler, kaynağını daha çok destanlardan almaktadır. Mit ya da efsane gibi isimlerle de adlandırılan mitoloji, birçok kültüre hitap eden bir tanımdır. Nitekim birçok kültüre ait mitolojiler bulunmaktadır. Bunlardan biri de Türk Mitolojisi’dir. Mitoloji, aslen doğru olmayan, abartı şekilde aktarılan anlatıları konu almaktadır. Nitekim eski zamanlardan günümüze kadar insanlar birçok hikayeyi abartılı bir şekilde bizlere aktarmıştır. Peki, Türk Mitolojisi nedir ve özellikleri nelerdir?
Türk Mitolojisi
Mitoloji nedir? Türk Mitolojisi de diğer birçok kültürdeki gibi kaynağını destanlardan almaktadır. Eski dönemlerde halk çevresinde yaşanan olaylar ağızdan ağıza aktarılarak günümüze kadar gelmiştir. Bu olaylar çoğu zaman abartılarak efsaneleştirilmiştir. Halk arasında yaşadığı bilinen ve günümüze kadar adları ile anılan bazı kahramanlar vardır. Bu kahramanların başlarından geçen efsanevi olaylar destan olarak adlandırılırken, isimlerini bilmediğimiz ve başlarından efsanevi olaylar geçen varlıkların hikayelerine mitoloji denmektedir. Türk Mitolojisi’ne örnek olarak ise şu isimler söylenebilmektedir:
- Ergenekon Destanı
- Bozkurt Destanı
- Oğuz Destanı
- Yaratılış Destanı
Türk Mitoloji Tanrıları
Mergen Tengri
Mergen Tengri (Mergen Tanrı) göğün 7. Katında oturan bir tanrıdır. Nişancı anlamına gelen Mergen ismindeki tanrının bir oku ve bir de yayı vardır. Hedefini tam olarak yakalayan Mergen, insanlara bilgelik vermektedir. Eskilerde Tanrı Kayra Han’ın oğlu olarak adlandırılmaktadır.
Umay Ana
Umay Ana, gökyüzünde yaşamaktadır. Kanatları olan mitoloji tanrısı, kuş kılığına girebilmektedir. Bunların dışında üç boynuzu vardır ve beyaz elbise giymektedir. Dişi olarak betimlenen Umay Ana, iyilikler yaparak hamile kadınları ve yavrularını kötülüklerden korumaktadır. Eski kazılardan çıkan eserlerin üzerinde gümüş saçlı beyaz elbiseli bir kadın olarak görüntülenmiştir. Bazı zamanlardan yeryüzüne inen Umay Ana, kızdığında insanları oldukça korkutmaktadır.
Suyla
Türk ve Altay mitolojisinde Yazgı Tanrısı olarak bilinen Suyla, Su, Güneş ve Ay’ın ışığından yaratılmıştır. Sembolü ağaçkakan olarak bilinen Suyla; kartal gagalı, eşek kulaklı, yılan saçlı ve at gözlü olarak betimlenmektedir. İnsanları çeşitli kötülüklerden korumakla görevlendirilmiştir.
Ay Han
Göğün altıncı katında oturan Ay Han, Sara Han ya da Hara Han isimleriyle de bilinmektedir. Oğuz Kağan’ın ikinci eşinden dünyaya gelen oğul olarak bilinmektedir. Ongunu kartal olarak bilinen Ay Han, Ay ile sembolize edilmektedir. Ay Han Ay Tanrısı değil, kutsal bir kişi olarak bilinmektedir.
